Evacuatie uit Goma – je maakt nog eens wat mee

Ik weet het – veel te lang geleden dat ik van me heb laten horen. De laatste keer dat ik iets schreef, was over mijn bezoek aan Anke en Kees in India. En dat was in maart, dus de hoogste tijd nu.

Ondertussen ben ik voor mijn werk in Israël/Palestina, Guatemala, Liberia, Kameroen en Congo geweest. En mijn vakantie ging naar Londen, op bezoek bij de Olympische Spelen. Verslagen zullen volgen!

Maar eerst over Congo. Want je maakt niet iedere dag mee dat je geëvacueerd wordt en via een enorme omweg weer terug het land in moet. Als ik het het over Congo heb, dan bedoel ik de Democratische Republiek van de Congo (DRC), voorheen Zaïre. Niet te verwarren met de Rupubliek Congo. Het zijn buurlanden, en beide hoofdsteden (Kinshasa en Brazzaville) liggen tegenover elkaar, gescheiden door de Congo rivier.

Congo dus. Een enorm groot land, net zo groot als West-Europa. Enorm rijk – qua grondstoffen als diamant, goud, koper en kobalt. Helaas, zoals in zoveel landen, komt die rijkdom maar bij een klein deel van de bevolking terecht. Logistiek is het land uitdagend te noemen – buiten Kinshasa vind je bijna geen wegen, en Kinshasa (in het westen) ligt ruim 1500 km af van steden in het oosten als Goma en Lubumbashi.

Er komen was al een uitdaging, want naast alle andere vereisten om een visum te krijgen (reisschema, uitnodigingsbrief, garantiebrief, pasfoto’s) moest ik dit keer ook een Verklaring Omtrent het Gedrag meesturen. Oh ironie: één van de corrupste landen van de wereld, maar als je het wilt bezoeken, dan moet je bewijzen dat je je goed gedragen hebt.

De eerste week heb ik in Kinshasa gezeten, in een zwaar overprijsd hotel zoals wel vaker in Afrika. Weinig gezien, we mochten niet eens een rondje rondlopen. Eind van de week ben ik naar Goma gereisd. Zoals aangegeven is Congo erg groot en zijn snelwegen vrijwel niet bestaand, dus de enige manier om er te komen is met het vliegtuig.

Goma is een middelgrote stad in het oosten van Congo, prachtig gelegen aan het Kivu-meer, direct aan de grens met Rwanda. Ze hebben ongeveer één geasfalteerde straat, aangelegd vlak voor de vorige presidentiële verkiezingen. Toen die verkiezingen afgelopen waren, zijn ze meteen gestopt met aanleggen. Ook in Goma heb ik weinig gezien, alleen ons kantoor en mijn hotel. Maar in tegenstelling tot Kinshasa was het hotel in Goma echt prachtig. Niet enorm luxe, maar prachtig gelegen aan het meer, met mooie tuinen en zelfs een paar flamingo’s. Echt een mini-paradijs.

Het gebied rond Goma is onveiliger dan Kinshasa, dit is de afgelopen weken genoeg in het nieuws geweest. President Kabila zit in Kinshasa en is vooral geïnteresseerd in het onderhouden van zichzelf en de rest van zijn uitgebreide familie. Hij heeft geen controle over het oosten van het land – verschillende groeperingen proberen daar de dienst uit te maken. De meest bekende groepering is de M23 rebellen, bestaande uit Tutsi’s die na de genocide in Rwanda zijn uitgevlucht en nu in Oost-Congo zitten.

Nu merkte ik in eerste instantie weinig van de onveiligheid – ik reisde alleen maar tussen kantoor en mijn paradijselijke hotel. Omdat ik altijd graag iets van de omgeving wil zien, had ik bedacht om een weekend de grens met Rwanda over te gaan. Heerlijk relaxen in Gisenyi, aan het Kivu-meer.

Vrijdag 16 november was het zover. Eind van de middag ging ik met een collega de grens over, op weg naar La Bella Lodge, mijn hotel aan het meer. Heerlijk een weekendje uitrusten. Ik kom net aan toen mijn audit collega belde: Ik moest Goma verlaten. Dat kwam goed uit, want ik was dus net weg. Op dat moment was Goma zelf nog rustig, het was alleen de dreiging van opkomende rebellen waardoor alle internationale collega’s Goma moesten verlaten.

Het weekend heb ik heerlijk van mijn vrijheid genoten: mountain bike gehuurd en onder leiding van mijn gids Mansuet de omgeving verkend. Prachtig! Verder rustig aan gedaan en aan het meer gezeten. Geen internet of televisie daar, ook wel eens lekker.

Op zondag werd duidelijk dat ik die dag niet terug naar Goma zou gaan. Maandag ben ik naar een ander hotel in Gisenyi verhuisd, waar mijn andere internationale collega’s zaten. Goma leek rustig, dus hopelijk zouden we dinsdag terug kunnen. Zou ook wel prettig zijn, want ik had alleen maar schone kleren voor het weekend mee – mijn koffer stond nog in het hotel in Goma.

Met de nadruk op ‘leek’. In de loop van de middag, ik was rustig wat aan het werken, hoorde ik geweerschoten in de verte. Aan de andere kant van de grens, dus wij zaten veilig. Maar dan komt het wel dichtbij. Toen werd duidelijk dat we voorlopig niet meer terug naar Goma zouden kunnen.

Dus werd besloten dat ik terug naar Kinshasa zou gaan. De kans dat ik nog wat nuttigs in Goma zou kunnen doen was zeer klein, dus kon ik beter alvast teruggaan. Makkelijker gezegd dan gedaan: op dinsdag zijn we met alle internationale collega’s naar Kigali gereden, de hoofdstad van Rwanda. Woendagochtend vroeg met het vliegtuig terug naar Kinshasa, via Addis Ababa. En dat is een behoorlijke omweg, zoek maar op in de atlas.

En zonder koffer, want die stond nog in Goma. Gelukkig kwam mijn koffer een paar dagen later ook terug – een van mijn internationale collega’s had hem meegenomen. Erg blij mee!

Kortom, een hele ervaring was dat. Ik heb me geen moment onveilig gevoeld, al moet ik zeggen dat die geweerschoten wel impact hadden op mij – het kwam op dat moment dichtbij. Begin januari ga ik naar Senegal, een stuk rustiger dan Oost-Congo. Ook wel eens prettig.